این کتاب به عنوان تنها نوشته دربارهٔ معماری یونان و روم باستان از اعتبار والایی در میان معماران بهرهمند بوده و برای قرنها مأخذ اصلی بیشتر نظریههای معماری بهشمار میرفتهاست. از این دوره تا سده هفتم دوران ترقی معماری ارمنی بهشمار میآید. از مهمترین کلیساهای دیگر بازیلیکا (کاساغ، یرورک، تکور)، را میتوان نام برد که تماماً از سنگ است؛ که نمونههایی از معماری اصیل ارمنی بهشمار میروند. قوسهای نوک تیز بهطور گسترده در تزئین گذرگاه طاقدار کور رومی نیز رخ میدهد که در آن قوسهای نیمدایره با یک الگوی تزئینی ساده همدیگر را میپوشانند و نوکهای تیز به صورت تصادفی در طراحی پیش میآیند. مدلسازی اطلاعات ساختمان یا BIM از طریق ادغام و تجزیه و تحلیل عملکرد ساختمان به معماران و مهندسان برای طراحی داخلی ویلا پایدار کمک میکند. با تجربیات چند سده معماری ارمنی ایجاد ساختمانهای سنگین و استوار دو یا سه طبقه نیز رواج یافت. با این حال مطالعه و تحقیق منظم نمونههای گوناگون معماری ارمنی توسط توروس تورامانیان و ژوزف استرزیگوسکی انجام گرفت و در نتیجه این معماری ناشناس به جهانیان معرفی گردید. شیوه معماری کاخ العمره و کاخ المشتی ـ که در زمان امویان احداث گردید و بقایای آن هنوز پابرجاست ـ از شیوه هنری عهد ساسانی اقتباس شدهاست.
معماری ارمنی (به ارمنی: Հայկական ճարտարապետություն) (به انگلیسی: Armenian architecture) نوعی معماری خاص است که بیش از ۴۵۰۰ سال توسط ارمنیان بکار گرفته میشود. ↑ «برج آزادی پس از۲۰ سال شسته میشود — BBC Persian». یکی از این نوع بناها کلیسای جامع زوارتنوتس است که در سال ۶۴۰ میلادی ساخته شد. معماری ارمنی مربوط به دوران قدیم، مانند معماری که از زمان سلسله پادشاهی اَروَندیها، آغاز و تا زمان پادشاهی ارمنستان بزرگ ادامه یافت معماری ارمنی دوران اول نام گرفتهاست. این کلیسا نماینده دوره دیگری از معماری ارمنی است. بهطور کلی آگاهی ما از نحوه ساخت، طراحی و سایر امور ساختمانی دوره اسلامی بسیار کم و محدود است. در معماری مشابه این رفتار در ساختار دکل و دهانه اصلی پل آلامیلو اسپانیا طراحی شده توسط کالاتراوا دیده میشود. با این همه این دیدگاه، منتقدان بسیاری دارد و بناهای کمی واقعاً با در نظر داشتن این تئوری، طراحی و ساخته میشوند. این بنا در قسمت خارجی ۳۲ ضلعی بوده هر یک از گوشهها یک جفت نیم ستون است.
استفاده از ستون به شکل کمرنگ وجود دارد. باغهای چهل ستون (اصفهان)، باغ فین (کاشان)، باغ ارم (شیراز)، باغ شازده (ماهان)، باغ دولتآباد (یزد)، باغ عباسآباد (عباسآباد)، باغ اکبریه و باغ پهلوانپور که همه در ایران هستند قسمتی از میراث جهانی یونسکو محسوب میشوند. کلیسای آختامار از کلیساهای مشهوری است که در سده دهم ساخته شدهاست. معماران سده دهم و سدههای بعد همیشه از نمونههای کهنه پیروی نمیکردند و گاهی نیز به شیوههای پیشرفتهای روی میبردند. شمار زیاد مهرابههای برجامانده پس از مسیحیت در شرق ارمنستان اهمیت و حضور مهرپرستی را نیز در این منطقه تأیید میکند. دیگر خصوصیات طرح کلی خانهها، جهت همسازی معماری آنها با اقلیم خشن منطقه است: — ایجاد حیاطها عمیق و پر سایه در میان بنا — قرار دادن حوض و باغچه در حیاط — درآمیختن و اتصال فضاهای زندگی با فضاهای باز — اهمیت بخشیدن به ایوانها، رواقها و فضاهای نیمه باز در خانه که اغلب به مهمترین فضای خانه بدل میشدهاست. در میان بناهای مذهبی موجود در منطقه قفقاز طی بررسیهای میدانی آثاری کهن از بازیلیکها (کلیساهای اولیه) و نیایشگاههای غاری جلب نظر کردند. مهرابههای غاری گِغارد در نزدیک ایروان، پایتخت ارمنستان نشانه مهمی است که حضور قوی این آیین را در شکل ابتدایی و خالص اولین نیایشگاهها و تبدیل آن به کلیسا نشان میدهد.
این کلیسا در جزیره آختامار واقع در دریاچه وان است که امروز در ارمنستان غربی قرار دارد، کلیسای یاد شده را «مانول» معمار مشهور ارمنی در سالهای ۹۱۵ تا ۹۲۱ میلادی ساختهاست و دارای گنبد مرکزی و چهار محراب است. این معماری رابطه مستقیمی با اقلیم و شرایط طبیعی سرزمین کوهستانی ارمنستان، دارد و البته تحت تأثیر مستقیم تاریخ و فرهنگ ملت ارمنی نیز است. سرزمین قفقاز به خصوص ارمنستان از مناطق مهم پرستش میترا پیش از مسیحیت بودهاست. فعالیتهای ساختمانی و ابداعی در سرزمین کوهستانی ارمنستان (فلات ارمنستان)، در زمان حکومت اورارتو توسعه فراوان یافت. در مورد معماری دوران ارمنستان باستان پژوهشها و حفاریهایی توسط دانشمندان ارمنی صورت گرفت در آن دوران به ویژه پیش از مسیحیت معماری محلی عالی و پیشرفتهای در ارمنستان وجود داشت که از گذشتهای بسیار دور سرچشمه میگرفت. کاربرد دیگر بادگیر این میباشد که زمانی که جریان باد برقرار نیست به عنوان دودکش عمل میکند و هوای گرم داخل خانه را به بیرون هدایت میکند. رسم برپایی معابد برفراز کوهها و تپهها و تبدیل آن به کلیسا و صومعههای سدههای اولیه مسیحی از این باورها برخاسته است.